Voeding
Resultaat 1–12 van de 15 resultaten wordt getoond
Slepende melkziekte bij schapen
Wat is slepende melkziekte?
Slepende melkziekte is de benaming voor een acuut energietekort van de drachtige ooi.
Wat is het verschil tussen melkziekte en slepende melkziekte?
De namen lijken al erg op elkaar en ook de symptomen lijken heel erg op elkaar. Het is dan ook lastig om het verschil te zien! Melkziekte is een tekort aan calcium en slepende melkziekte een tekort aan energie. Beide aandoeningen komen aan het einde van de dracht voor en op basis van klinische verschijnselen alleen is niet met zekerheid te zeggen welke van de twee aan de orde is. Daarnaast liggen ze uiteraard ook in elkaars verlengde, een ooi met melkziekte stopt met eten en krijgt vanzelf een energie tekort en andersom geldt dit ook. Het is daarom bij een verdenking van een van deze twee aandoeningen altijd aan te raden ook voor de andere aandoening te behandelen. Dit kan voor de ooi nooit kwaad en je voorkomt er een hoop ellende mee.
Wat veroorzaakt slepende melkziekte?
Slepende melkziekte wordt veroorzaakt door de op laatste van dracht snel groeiende lammeren die veel energie van de ooi vragen. Daarnaast heeft de ooi in dat stadium van de dracht veel minder ruimte in haar buik voor veel voer omdat de lammeren letterlijk op de pens drukken. Eigenlijk heeft de ooi juist meer voeropname nodig maar hier kan ze niet tegen op eten. Als gevolg daarvan gaat zij haar vetreserves aanspreken. Dit gebeurt in meer of mindere mate bij elke hoog drachtige ooi. Bij een aantal ooien loopt dit echter uit de hand en wordt het dier hier juist ziek van. Dit komt omdat het afgebroken vet naar de lever wordt gebracht als extra energiebron. De lever kan dit echter maar tot op zeker hoogte aan. Als er te veel vet naar de lever gaat zal de lever vervetten. De stoffen die dan in de lever geproduceerd worden (ketonlichamen zoals aceton en betra-hydroxy-boterzuur) zorgen ervoor dat de ooi juist ziek wordt. Bij koeien komt deze aandoening ook voor en wordt het leververvetting genoemd.
Welke dieren krijgen slepende melkziekte?
Alleen hoog drachtige ooien kunnen slepende melkziekte krijgen. Er zijn een aantal factoren waardoor het risico op het ontwikkelen van slepende melkziekte oploopt:
- Te dikke ooien in het laatste stadium van de dracht. Er zijn twee redenen waarom dikke ooien sneller slepende melkziekte ontwikkelen. Ten eerste omdat het buikvet van dikkere ooien ruimte inneemt in de buik waardoor de ruimte voor de pens nog minder is. Ten tweede hebben deze dieren erg veel vet om aan te spreken waardoor ze al snel ziek worden van het vet dat naar de lever gebracht wordt.
- Ooien met veel lammeren. Ooien met meerlingdrachten hebben ten eerste minder ruimte in de buik over om te eten en ten tweede veel energie nodig voor de lammeren. Door deze combinatie lopen zij ook meer risico.
- Ooien die stoppen met eten om een andere reden. Dieren met uierontsteking, melkziekte of laag rangorde dieren die onvoldoende energie binnen krijgen kunnen ook slepende melkziekte krijgen door een primair tekort aan voedingsstoffen.
Wat zie ik aan mijn schapen?
De ziekte kan langzaam maar ook snel optreden. Vaak is het eerste dat opvalt dat ze niet meer aankomen lopen als er gevoerd wordt. Soms is het al een stadium verder en kan de ooien al niet meer in de benen. Meestal zijn ze in dat geval, in tegenstelling tot een liggende ooi met melkziekte, nog wel alert en willen vaak nog wel eten. Als het echter snel gaat of je bent er laat bij stoppen ook deze dieren met eten en worden ze comateus. Soms vertonen deze dieren vreemd gedrag, dit komt door een acuut glucosetekort in de hersenen. Zo kunnen ze blind lijken, ‘sterren kijken’ of extreem geprikkeld reageren op geluid of aanraking.
Hoe behandel ik slepende melkziekte?
Het is zaak om zo snel mogelijk te beginnen met de behandeling. Als de ooien nog in de benen zijn is de prognose redelijk goed. Zodra de ooien liggen wordt de prognose al snel slechter. Bij een dier dat nog steeds bestaat de behandeling uit het geven van een energie rijke drank met propyleenglycol en het laten eten van energierijk voedsel, bijvoorbeeld brok of melasse. Alleen een glucose drank is onvoldoende, de pens raakt erdoor van streek en de bacteriën in de pens maken de glucose eerst op voordat de ooi er wat van op kan nemen. Propyleenglycol is een stof die door de pens zelf niet gebruikt wordt maar door het schaap zeer effectief direct uit de pens wordt opgenomen en omgezet in glucose. Omdat het niet duidelijk is of er ook sprake is van melkziekte adviseren we ook altijd om calcium bij te spuiten onder de huid.
Omdat er aanwijzingen zijn dat er in bij de vetafbraak in het dier ook ontstekingsmediatoren vrijkomen, wordt het aangeraden om ook een pijnstiller (geen cortisol!) toe te dienen.
Omdat de lever het eigenlijk altijd zwaar heeft op het moment van slepende melkziekte is het ook belangrijk om vitamines bij te geven die de lever op dat moment tekort komt. Deze vitamines zijn verschillende soorten vitamine B, het oraal bijgeven of injecteren van deze vitamines kan veel bijdragen aan het herstel.
Als de ooi al ligt of zelfs al comateus is moet er een dierenarts bij komen om het dier glucose direct in het bloed te geven. De prognose voor zowel de ooi als de lammeren is in dit geval niet gunstig.
Als de ooi niet opknapt of verslechtert ondanks behandeling zijn er nog twee opties om de ooi dan wel de lammeren te redden. Als de ooi lammert is de grote vraag aan energie ook weg. Het inleiden van zo’n ooi of het doen van een keizersnede kan in sommige gevallen de ooi en – afhankelijk van de drachtlengte – de lammeren redden. Dit is uiteraard afhankelijk van hoever de ooi is in de dracht en hoe groot het energie tekort is geweest. Het kan altijd dat de lammeren intussen al dood zijn door een tekort aan energie. Bespreek dus goed met de dierenarts wat de beste optie is!
Drenchen
Drench is ook effectieve behandeling bij slepende melkziekte. Bij koeien wordt dit al jaren gedaan. Grote voordeel hiervan is dat er bij schapen snel een grote hoeveelheid water met belangrijke voedingsstoffen is in te geven. Meer informatie over drenchen bij schapen.